ChAD. Choroba Afektywna Dwubiegunowa : 4 epizody.

Choroba afektywna dwubiegunowa (F.31), w skrócie ChAD, to zaburzenie, w którym uaktywniają się, tzw. dwa bieguny choroby. Polega to na przeplataniu się min. dwóch epizodów afektywnych, którymi są : depresja, mania, hipomania i epizody mieszane, ale między nimi mogą pojawić się też, tzw. okresy zdrowia. Objawy są bardzo rozległe, zróżnicowane i dotykają wielu sfer życia, zarówno po stronie psychicznej, jak i fizycznej.

ChAD : najważniejsze informacje, charakterystyka i przebieg choroby.

ChAD, Choroba afektywna dwubiegunowa, z jęz. ang. : bipolar affective disorder, to poważne zaburzenie o podłożu psychicznym, w którym naprzemiennie pojawiają się epizody o skrajnie różnych objawach. Dwa bieguny, depresyjny i maniakalny, mogą przejawiać się w postaci depresji, manii, hipomanii i epizodów mieszanych. Aby podjąć diagnozę, muszą wystąpić min. dwa z nich. Między poszczególnymi epizodami mogą pojawiać się remisje, czyli tzw. okresy zdrowia, w których objawy choroby są całkowicie lub w znacznym stopniu uśpione.

Objawy są bardzo zróżnicowane i skrajne, wszystko w zależności od charakteru epizodów. Cały przebieg choroby u różnych osób może być zupełnie inny. Długość epizodów zazwyczaj liczy się w tygodniach, miesiącach, ale jest też grupa pacjentów, którzy czas trwania epizodów liczą w dniach lub nawet godzinach.

Im krótsze epizody, tym charakteryzują się większą nawrotowością, a to z kolei prowadzi do większej ilości epizodów na przestrzeni życia, krótszych remisji lub sytuacji, gdzie remisje nie występują wcale. Od czasu ich trwania zależy zazwyczaj ilość tych epizodów rocznie, czy ogólnie na przestrzeni życia.

Choroba może przebiegać wg. stałego schematu, ale tak czy inaczej, objawy pojawiają się nagle i niespodziewanie. Jak to się mówi, nie znamy dnia, ani godziny. Chyba, że przebieg jest uregulowany z niesamowitą precyzją. Co należy dodać, ChAD to w wielu przypadkach diagnoza na całe życie, więc należy nauczyć się z nią funkcjonować.

Choroba afektywna dwubiegunowa : dwa przeciwstawne bieguny w jednym zaburzeniu.

Przeciwstawne objawy w przebiegu ChAD :

• spowolnienie / pobudzenie psychoruchowe
• zmęczenie i senność / energia i brak snu
• myślenie pesymistyczne / optymistyczne
• przygnębienie / radość życia
• zaniżona / wysoka samoocena
• wzmożony apetyt / brak apetytu
• obniżone / podwyższone libido.

Taki już jest charakter tej choroby. Przeciwstawne objawy występują w przebiegu jednego zaburzenia i tak u każdej osoby z tym rozpoznaniem. Na dodatek w przebiegu epizodu mieszanego, jeżeli się taki pojawi, występują objawy z obu, przeciwstawnych grup, w tym samym czasie lub naprzemiennie. W dwóch słowach : mieszanka wybuchowa.

Typy i odmiany ChAD. Schemat przebiegu i nawrotowość.

W przebiegu ChAD wyróżniamy 4 epizody afektywne :

• depresja,
• mania,
• hipomania,
• epizod mieszany.

U pacjenta muszą wystąpić min. dwa z powyższych epizodów. Najczęściej między nimi występują remisje, czyli okresy, w których objawy choroby są całkowicie lub częściowo uśpione.

Typy ChAD : typ I oraz II, schemat przebiegu choroby.

ChAD typ I : występują epizody depresji oraz manii lub mieszane. Mogą mieć miejsce również epizody hipomanii. Objawy psychotyczne mogą pojawić się w każdym epizodzie poza hipomanią. Remisje są obecne.

ChAD typ II : występują epizody depresji oraz hipomanii lub mieszane. Pełnoobjawowa mania raczej się nie pojawia, natomiast może zostać wywołana przez leki lub substancje psychoaktywne. W hipomanii objawy psychotyczne nie występują, natomiast mogą pojawić się w epizodzie silnej depresji. Remisje mogą, ale nie muszą występować.

Istnieje również bardzo rzadko spotykana mania jednobiegunowa oraz mania wywołana zażywaniem środków psychoaktywnych lub zbyt silnym działaniem niektórych leków, zwłaszcza przeciwdepresyjnych.

Odmiany ChAD : nawrotowość epizodów.

Szybka zmiana faz (rapid cycling) – epizody choroby występują przynajmniej cztery razy w roku, między nimi przeważnie pojawiają się okresy remisji.

Bardzo szybka zmiana faz (ultra-rapid cycling) – w ciągu roku występuje kilkanaście epizodów chorobowych, między którymi mogą, ale nie muszą występować remisje.

Ultraszybka zmiana faz (ultra-ultra-rapid cycling) – epizody choroby trwają bardzo krótko, od kilku dni do maksymalnie kilku tygodni i przechodzą jeden w drugi. Okresy remisji raczej nie występują wcale.

Okołodobowa zmiana faz, czyli tzw. ultradian – bieguny choroby zmieniają się nawet kilka razy w ciągu 24 albo 48 godzin.

Sezonowość – epizody depresji występują w okresie jesienno-zimowym, natomiast hipomanie i manie wiosną i latem.

Spektrum ChAD – do spektrum zaliczają się wszelkie inne cechy dwubiegunowości, które nie kwalifikują się do pełnoobjawowej choroby afektywnej dwubiegunowej.

Choroba afektywna dwubiegunowa i klasyfikacja diagnostyczna ICD-10.

ICD-10 : F31 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe
Adres internetowy linku: https://icd.who.int/browse10/2019/en#/F31

“Zaburzenie charakteryzujące się dwoma lub więcej epizodami, w których nastrój i poziom aktywności pacjenta są znacząco zaburzone, przy czym to zaburzenie polega w niektórych przypadkach na podwyższeniu nastroju oraz wzroście energii i aktywności (hipomania lub mania), a w innych na obniżeniu nastroju i zmniejszona energia i aktywność (depresja). Powtarzające się epizody hipomanii lub samej manii są klasyfikowane jako dwubiegunowe.”

Depresja w ChAD. Objawy epizodu depresji.

Depresja zabija optymizm, dobrą samoocenę, wiarę w lepsze jutro, a nawet wszelkie chęci do życia. Objawy jakie mogą wystąpić w depresji :

• przygnębienie,
• poczucie beznadziejności,
• niska samoocena,
• pesymistyczne myślenie,
• spadek lub brak odczuwania przyjemności,
• myśli samobójcze,
• ciągłe zmęczenie, brak sił
• bezsenność lub większa potrzeba snu,
• brak apetytu lub wzmożony apetyt, napady objadania się,
• spadek lub wzrost masy ciała,
• zaburzenia koncentracji i uwagi,
• zmniejszone libido,
• rozmaite bóle : brzucha, głowy, pleców,
• problemy jelitowe.

Przeczytaj więcej : Zaburzenia depresyjne : rodzaje depresji.

Mania w ChAD, objawy i możliwe niebezpieczeństwa.

Można powiedzieć, że mania jest przeciwieństwem depresji, dlatego nazywa się je dwoma biegunami. O manii słyszy się o wiele rzadziej, gdyż zwykle jest częścią ChAD, a nie odrębną jednostką. Mania jednobiegunowa występuje na prawdę rzadko. Ponadto objawy manii mogą wydawać się nieszkodliwe, a nawet korzystne, co jest bardzo mylnym wrażeniem. Objawy depresji zagrażają życiu, ale jak jest z manią?

Osoba, która aktualnie doświadcza manii jest żywiołowa, w pełni sił, pełna życia, dlatego na pierwszy rzut oka wygląda na zupełnie zdrową. Napływ energii, pomysłowość, brak uczucia zmęczenia, to wszystko umożliwia wielogodzinną pracę, co dla otoczenia jest pełne podziwu. Z drugiej strony małe zapotrzebowanie na sen i jedzenie, a czasem wręcz ich brak, nie może przecież dobrze wpływać na kondycję organizmu. Po ustąpieniu manii może pojawić się duże zmęczenie, osłabienie, bezsilność oraz przygnębienie spowodowane nagłą utratą sił. Należy też pamiętać, że zaraz po manii może pojawić się głęboka depresja.

Mania sprawia, że obrane cele stają się niezwykle ekscytujące, przełomowe i bez skazy, tym bardziej że pojawia się myśl “zasługuję na więcej niż mam“. Każda sugestia ze strony bliskich dotycząca uspokojenia się, bądź też zahamowania i ponownego przemyślenia swoich decyzji jest odbierana bardzo negatywnie. Niecierpliwość i pobudzenie pchają do natychmiastowej realizacji wielkich planów. W manii często występuje drażliwość, która może wywoływać nawet zachowania agresywne skierowane do siebie lub innych. Zdenerwowanie i ataki agresji są wtedy ciężkie do opanowania.

Przyśpieszenie myślenia jest pomocne dopóki nie dochodzi do natłoku lub gonitwy myśli, które bardzo ograniczają koncentrację i powodują problem z zaśnięciem. Ponadto w konsekwencji może pojawić się słowotok, co oznacza, że mowa będzie niespójna, bez ładu, składu i sensu.

Niekończąca się energia, nieodparta potrzeba mówienia, niesamowite poczucie humoru, a do tego wszechogarniający zachwyt życiem, to cechy, które osobom z zewnątrz rzucają się w oczy najbardziej. Jednak niektórzy w manii, zamiast cieszyć się życiem są ciągle zdenerwowani, sfrustrowani oraz agresywni.

Osoby z manią często porównują swój stan do bycia “na haju” (jak po narkotykach). W ostrej manii mogą wystąpić omamy (halucynacje) lub też urojenia wielkościowe, ale o tych dwóch zjawiskach przeczytasz za chwilę. 

Zagrożenia w manii.

Mania może stanowić pewne zagrożenia dla relacji rodzinnych, małżeńskich, czy przyjacielskich, oraz dla ich budżetu, zwłaszcza kiedy rodzina i bliscy nie są odpowiednio przygotowani, czy doinformowani. Problem z budżetem może pojawić się, gdy pieniądz w oczach osoby z manią przestaje mieć znaczenie, a zakupy stają się bardzo łatwe i przyjemne. W manii często dochodzi do zwiększenia libido (popędu seksualnego), może też pojawić się trudne do opanowania pobudzenie seksualne, co może prowadzić do niewierności partnera.

Choroba to nie wybór!

Należy wyraźnie zaznaczyć, że wszelkie irracjonalne czyny i zachowania, które pojawiają się w czasie trwania manii, są przeważnie wynikiem choroby i zazwyczaj nie są wykonywane z premedytacją, czyli z pełną świadomością i zaplanowaniem. Dlatego osoby w manii mogą być prawnie traktowane, jako niepoczytalne.

Hipomania w ChAD. Różnice między manią a hipomanią.

Hipomania to lżejsza postać manii, dlatego objawy maniakalne są osłabione, a niektóre z nich w ogóle nie występują. Co poróżnia manię i hipomanię?

W hipomanii urojenia i omamy nie występują wcale, tak samo jak objawy agresywne. Osoba z hipomanią może wcale nie odbiegać swoim zachowaniem od zachowania innych ludzi, choć przypływ energii i przyśpieszenie funkcjonowania nadal jest zauważalne. Codzienne obowiązki nie sprawiają jej problemu, a wręcz są wykonywane z łatwością. Zwiększa się kreatywność, motywacja, zapał do pracy, pomysłowość i produktywność. W przeciwieństwie do manii, koncentracja może być polepszona. Zapotrzebowanie na sen i jedzenie może ulec zmniejszeniu. Myślenie i mowa mogą być przyśpieszone, może pojawić się natłok myśli, natomiast bez gonitwy myśli ani słowotoku, a więc rozmowa będzie czytelna i zrozumiała. Można zaobserwować przyśpieszony napęd ruchowy, czy podwyższone libido, ale nie przybierają one silnej postaci.

Objawy manii oraz hipomanii :

• nadmierny optymizm,
• nasilenie emocji,
• zwiększona pomysłowość i kreatywność,
• podwyższona motywacja i zapał do pracy,
• przyśpieszenie myślenia, natłok myśli,
• lepsza koncentracja (hipomania),
• drażliwość,
• zmniejszona potrzeba snu,
• zmniejszony apetyt,
• silna potrzeba mówienia,
• pobudzenie psychoruchowe,
• niepokój ruchowy,
• podwyższone libido.

Objawy manii, których nie obserwuje się w hipomanii :

• silne pobudzenie ruchowe,
• przymus poruszania się,
• gonitwa myśli,
• słowotok, niezrozumiała mowa,
• zupełny brak apetytu,
• zanik potrzeby snu i bezsenność,
• nieograniczona energia,
• zachowania agresywne, napady agresji,
• omamy i urojenia,
• silnie podwyższone libido,
• zmniejszona produktywność z powodu przyśpieszenia psychofizycznego.

Epizod mieszany w ChAD, czyli połączenie dwóch biegunów, depresji oraz manii.

Epizod mieszany może przebiegać na wiele sposobów, jednak zawsze ma miejsce współwystępowanie objawów depresyjnych i maniakalnych /hipomaniakalnych. Cechy dwóch przeciwstawnych biegunów mogą występować jednocześnie lub naprzemiennie. Jednocześnie może występować część objawów depresji oraz część z (hipo)manii, w dowolnej proporcji, czy kombinacji objawów. Natomiast naprzemienność objawia się występowaniem pełnoobjawowej depresji oraz manii na zmianę, która zachodzi co kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt godzin.

Więcej o epizodzie mieszanym przedstawiłam tutaj :

Epizod mieszany w ChAD. Jak rozpoznać stany mieszane?
Stany mieszane : mania i depresja na przemian, jednego dnia.

Omamy (halucynacje) i urojenia w ChAD.

W silnej, tzw. wysokiej manii oraz ciężkiej depresji mogą pojawić się objawy psychotyczne. Są to różnego rodzaju omamy, inaczej halucynacje oraz urojenia, przede wszystkim wielkościowe. Przykładem urojeń tego typu są : fałszywe przekonanie o wielkiej misji lub poczucie niezwykłej mocy. Przekonania są silne, a przy tym odporne na wszelką argumentację.

Rodzaje halucynacji :

• słuchowe (dźwięki, np. z zza okna lub z drugiego pokoju, rozmowy, głosy, np. komentujące);
• wzrokowe (błyski światła, poruszanie się przedmiotów, np. ich falowanie, widzenie nieistniejących przedmiotów, osób, zwierząt, w postaci obrazów statycznych lub w formie ciągłej, jak w filmie);
• węchowe (zapachy, najczęściej nieprzyjemne, np. zapach ulatniającego się gazu).
• czuciowe (dotyczące skóry lub organów wewnętrznych, np. chodzenie owadów po skórze na ręce);
• smakowe (odczuwanie na języku jakiegoś smaku);

Kiedy zaczyna się choroba afektywna dwubiegunowa i jakie są jej przyczyny?

Na rozwinięcie się choroby afektywnej dwubiegunowej mogą mieć wpływ :

• geny – dziedziczenie choroby,
• zaburzenia ze strony neuroprzekaźników w mózgu,
• dzieciństwo w rodzinie dysfunkcyjnej,
• traumatyczne wydarzenia,
• stresogenny, niewłaściwy tryb życia.

Choroba afektywna dwubiegunowa może ujawnić się w każdym wieku, choć najczęściej dzieje się to między 20, a 30 rokiem życia. Pierwsze wyraźne objawy mogą pojawić się w dorosłości, jak i w dzieciństwie. Niekiedy choroba rozwija się już na etapie wczesnego dzieciństwa, u kilkuletnich dzieci. ChAD może się rozwinąć również u osób starszych.

Pierwsze objawy ChAD i mylna diagnoza.

U dzieci z ChAD można zaobserwować objawy podobne do tych jakie daje ADHD, przez powstają mylne diagnozy. Do takich objawów należy pobudzenie psychoruchowe, problemy z koncentracją, problemy w nauce, nerwowość, czy też zachowania agresywne. Dzieci często są wtedy postrzegane, jako niegrzeczne i nieposłuszne. Natomiast ChAD w wieku nastoletnim i dorosłym, często rozpoczyna się objawami depresyjnymi, przez co mylnie diagnozuje się zaburzenia depresyjne.

Dzięki za Twoją obecność 🙂 Podziel się swoimi przemyśleniami w komentarzu na dole.

Dodano : 14 marca 2023 r. Zaktualizowano : 02 lutego 2024 r.